"REWILDING CALIFORNIA": VIER WATERDAMMEN GAAN TEGEN DE GROND OM DE AMERIKAANSE KLAMATH-RIVIER TE HERSTELLEN
De Amerikaanse staat Californië is begonnen aan een grootschalig project om vier waterdammen langs de Klamath-rivier te slopen, om de natuurlijke stroom van de rivier en het omliggende ecosysteem te herstellen. Het project is wereldwijd het grootste in zijn soort en past binnen het concept "rewilding", waarbij de mens de natuur die hij heeft aangetast opnieuw de vrije loop laat.
Deze zomer ging de Copco-2-dam al tegen de grond. Daardoor is een eerste deel van de Klamath-rivier in het noorden van de staat Californië niet meer geblokkeerd. De werken om alle resten van de dam weg te halen, zullen nog tot eind september doorgaan.
De sloop van de Copco-2-dam betekent het officiële begin van het grootste "dam removal project" ter wereld. Door de vier dammen weg te halen, wil de staat Californië het ecosysteem rond de Klamath-rivier in ere herstellen. Daarnaast kan de rivier daardoor opnieuw vrij en wild doorstromen, wat de natuur volgens de staat ten goede zal komen.
Te gevaarlijk water, voor mens en dier
En dat is geen overbodige maatregel, blijkt uit verschillende Amerikaanse onderzoeken en rapporten. Met een lengte van 414 kilometer is de Klamath de op twee na grootste Amerikaanse rivier die in de Stille Oceaan uitloopt. Langs de oever van de rivier vindt niet alleen land- en mijnbouw plaats, maar er is ook houtkap en visvangst.
Door de opbouw van de dammen tussen de jaren 20 en 60, werd de rivier "getemd" en ontstonden waterreservoirs, zoals het Iron Gate Reservoir. Dat had een grote impact op het ecosysteem. Zo hadden de vispopulaties in de rivier niet langer vrije doorgang tot de bovenloop en de bron van de rivier, wat traditioneel een toevluchtsoord voor kouder water was. Vooral de zalmachtigen in de rivier leden onder de dammen.
Het temmen van de rivier betekende ook meer stilstaand water, waardoor de hoeveelheid zuurstof in het water afnam. Tegelijk zorgden droogteperiodes en hittegolven ervoor dat de temperatuur van het water steeg en kwamen schadelijke stoffen van de plaatselijke land- en mijnbouw in het water terecht.
Daardoor kregen giftige bacteriën en algen vrij spel. Jaarlijks moet de staat een waarschuwing uitsturen dat het water te gevaarlijk is voor de gezondheid van mens en dier. Mensen mochten niet langer in het water zwemmen, terwijl de zalmachtigen in de rivier massaal ziek werden en stierven. In 2002 stierven in totaal zo'n 34.000 zalmen in de rivier als gevolg van die slechte waterkwaliteit. Dat was een slag in het gezicht van de lokale inheemse Amerikanen, die afhankelijk zijn van de visvangst uit de rivier.
"De rivier herstellen? Verwijder de dam"
De rivier is dus op zijn zachtst gezegd in een niet zo gezonde staat. Daarom startte de staat Californië het project op om de waterdammen langs de rivier weg te halen. Ann Willis, die als regionaal directeur voor American Rivers werkt, reageerde al dat je een rivier het snelst herstelt door de dam weg te halen. "Van het moment dat het water wegstroomt, begint de rivier te genezen."
De staat Californië wil tegen eind 2024 klaar zijn met het project. De Iron Gate Dam, die in 1964 opende, is de grootste van de vier en zal daarom als laatste verdwijnen. Daarmee zal de "Un-dam the Klamath"-beweging na bijna 20 jaar actievoeren haar slag thuis halen.
"To rewild"
Het Amerikaanse project past binnen het concept "rewilding". Dat betekent dat de mens een gebied wil terugbrengen naar zijn oorspronkelijke staat. Vooral in het kader van de klimaatverandering krijgt de beweging steeds meer aanhang. Door de dammen weg te halen, hoopt Californië dat de rivier opnieuw haar oorspronkelijke tracé zal volgen en dat de natuur langs de oever opnieuw zal floreren. Om een duwtje in de rug te geven, zullen langs de oever van de rivier alvast inheemse planten worden aangeplant.
In het verleden is al gebleken dat de natuur zichtbaar herstelt wanneer een dam verdwijnt. In 2012 en 2014 haalde de staat Washington twee waterdammen weg langs de Elwha-rivier. Uit onderzoek blijkt dat de zalmpopulaties in tien jaar tijd aanzienlijk zijn gegroeid en dat andere diersoorten sindsdien opnieuw in de rivier terug te vinden zijn.