DAMBREUK IN OEKRAïNE BRENGT NATUUR IN GEVAAR: "GROOTSTE MILIEURAMP SINDS TSJERNOBYL"
De verwoesting van de Nova Kachovka-dam heeft verstrekkende gevolgen voor natuur en milieu. De voormalige Oekraïense ecologieminister heeft het over de grootste milieuramp sinds de kernramp van Tsjernobyl. Landbouwgronden en natuurparken worden weggespoeld, dieren verliezen hun habitat en chemicaliën en ander afval vervuilen rivieren en zeeën. "500.000 hectare landbouwgrond zal verloren gaan", waarschuwt oorlogsexpert Frans Osinga in "De ochtend" op Radio 1.
De gevolgen van de dambreuk op de korte termijn zullen de komende dagen blijken, naar die op de langere termijn blijft het gissen. De rivier Djnepr zal enorm uitbreiden, wat de oversteek naar de Krim bijna onmogelijk maakt voor het Oekraïense offensief. De dam zorgde samen met de waterkrachtcentrale ook voor elektriciteit, irrigatie en drinkwater in het zuiden van Oekraïne, waaronder het schiereiland de Krim.
Maar vooral het besef over de ecologische gevolgen groeit. Het waterpeil van het stuwmeer stond volgens Franse onderzoekers de afgelopen weken op een recordhoogte, ruim een meter hoger dan vorige jaren. Daardoor zal een groter gebied getroffen worden dan bij de gebruikelijke waterhoogte. Wat zijn de gevolgen voor natuur en milieu?
1. Vervuild water
"Honderdduizenden mensen hebben geen normale toegang meer tot drinkbaar water", schrijft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de berichten-app Telegram. De verwoeste dam doet de rioleringen in het getroffen gebied overstromen, waardoor het water niet meer drinkbaar is.
"Niet alleen het drinkbaar water wordt vervuild", zegt gewoon hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga (Univeristeit van Leiden) in "De ochtend" op Radio 1. "De rivier Dnjepr brengt allerlei vervuilende producten, zoals brandstof en olie, binnen in het gebied." Anderzijds neemt het stromende water ook allerlei landbouwafval, puin en gevaarlijke chemicaliën mee vanuit de dorpen die het vernielt, die verder de Zwarte Zee instromen.
Dat zal volgens de voormalige Oekraïense ecologieminister Ostap Semerak schadelijk zijn voor de hele regio. "De vervuiling zal gevolgen hebben voor Roemenië, Georgië, Turkije en Bulgarije", zegt Semerak aan de Britse krant The Guardian. "Onze regering zegt dat dit de grootste milieuramp in Europa van de afgelopen tien jaar is, en ik denk dat het de ergste in Oekraïne kan zijn sinds Tsjernobyl in 1986."
2. Dieren, boerderijen en ecosystemen weggespoeld
Volgens Olena Kravchenko, directeur van de Oekraïense ngo Environment People Law, zal de vervuiling van de rivier en de Zwarte Zee zorgen voor massale sterfte van vissen en ander zeeleven. "De overstroming verstoort ook de habitats van vissen en vogels en heeft negatieve gevolgen voor de nationale parken, zoals het Biosfeerreservaat Zwarte Zee dat beschermd wordt door Unesco", vertelt Kravchenko aan The Guardian.
"Als blijkt dat Rusland de dam heeft verwoest, volstaat dat om hen aan te klagen voor ecocide", gaat Kravchenko verder. "De Oekraïense openbare aanklager onderzoekt momenteel of Rusland aangeklaagd kan worden voor zo'n grootschalige beschadiging, vernietiging of verlies van ecosystemen."
Bovendien voert de stuwdam ook water aan voor landbouwgronden in het zuiden van Cherson en op de Krim. De overstroming maakt die irrigatie onmogelijk en brengt de gewassen in gevaar. Al is de Krim wel voorbereid op die rem opp de watertoevoer, aangezien Oekraïne het waterkanaal naar het schiereiland afgelopen jaren al afsloot.
Volgens oorlogsexpert Osinga zullen de overstromingen zo'n "500.000 hectare landbouwgrond verwoesten." En dat benadrukt ook Martin Griffiths, hoofd humanitaire hulp van de Verenigde Naties, in de veiligheidsraad van de VN. "De aanhoudende overstromingen zullen de landbouwactiviteiten verstoren en schade toebrengen aan de veestapel en de visserij. Dit is een enorme klap voor een voedselproductiesector die al aanzienlijke schade heeft opgelopen", waarschuwt hij.
3. Nucleair gevaar
Zo’n 180 kilometer stroomopwaarts van de stuwdam ligt bovendien de grootste kerncentrale van Europa, Zaporizja. Die gebruikt het water uit het stuwmeer om de nucleaire reactoren af te koelen.
Volgens het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) veroorzaakt de instorting momenteel geen onmiddellijk risico voor de nucleaire veiligheid op de kerncentrale. Naast het reservoir achter de dam, heeft de kerncentrale van Zaporizja nog een eigen watervijver om de reactoren te koelen.
Dat zou op zich al voldoende moeten zijn voor de koeling gedurende een aantal maanden. Maar het gevaar bestaat dat het water bij warm weer zal verdampen. Als het reservoir dan niet opnieuw aangevuld kan worden met het water uit het stuwmeer, kan dat volgens voormalig ecologieminister Semerak een nucleaire ramp veroorzaken die groter is dan Tsjernobyl.
2023-06-07T13:06:53Z dg43tfdfdgfd