VRT NWS SPRAK MET PALESTIJNEN DIE NAAR VERWOESTING IN NOORD-GAZA TERUGKEERDEN: "WE ZULLEN GAZA HEROPBOUWEN"
Door het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas keerden vorige week meer dan 500.000 ontheemde Palestijnen uit Noord-Gaza terug naar hun huizen, of wat daar nog van over is. Op sociale media tonen beelden de ongeziene verwoesting die achterblijft na de 15 maanden durende bommenregen van Israël.
In de oorlog tussen Israël en Hamas werd het noorden van Gaza het zwaarst getroffen. Palestijnen delen video's van volledige straten, ooit levendige woonwijken, gereduceerd tot puin. Gebieden als Gaza-Stad, Jabalia, Beit Hanoun en Beit Lahia zijn vandaag onherkenbaar.
Israëls oorlogsvoering in Noord-Gaza lokte wereldwijde verontwaardiging uit. Humanitaire hulp werd nauwelijks doorgelaten, maandenlang werd het noorden van de strook volledig van de beschaving afgesloten. Mensenrechtenorganisaties, waaronder Human Rights Watch, beschuldigden Israël meermaals van etnische zuivering. Honderdduizenden Palestijnen sloegen op de vlucht, de verwoesting in het gebied bijna totaal.
Maar dat hield de Palestijnen niet tegen om terug te keren. "Het land roept zijn eigenaar terug", klinkt het. VRT NWS sprak met Yara, Sami* en Hana uit Noord-Gaza. Zij keerden vorige week voor het eerst sinds de start van de oorlog in 2023 terug naar huis.
Yara, 30 jaar: Gaza-Stad
Yara, een 30-jarige tandarts uit Noord-Gaza, belt ons vanuit Gaza-Stad. Haar stem komt eerst, schokkerig door de zwakke internetverbinding. Even later vult haar gepixelde gezicht het scherm. Over heel Gaza zijn videogesprekken moeizaam, maar in het noorden is de verbinding het slechtst.
Yara is blij: na 15 maanden ontheemding kon ze op 27 januari eindelijk weer naar het noorden. "We vertrokken om 8 uur 's ochtends met al onze spullen op onze rug. We hebben 7 uur gewandeld. Ik voelde pijn en uitputting, maar tegelijkertijd was ik gelukkig. We konden eindelijk terug naar huis."
"In het Arabisch zeggen we: het land roept zijn eigenaar terug", zegt Yara. "Terugkeren naar Gaza-Stad voelt echt als iemand die terugkeert naar zijn geliefde. Je voelt heimwee naar je thuis. Het is onze liefde voor Gaza die ervoor zorgt dat we ondanks alles terugkeren."
Op beelden die ze zelf heeft gemaakt en met VRT NWS deelt, is te zien hoe ze samen met haar echtgenoot en haar dochtertje van 3 jaar via Rashid Street richting Gaza-Stad wandelt. "Alles voelde tegelijk bekend en onherkenbaar. De schaal van vernieling is moeilijk te beschrijven. Het is alsof er een aardbeving heeft plaatsgevonden."
"Alles is anders, de herkenningspunten zijn weg. Toen we ons huis naderden, hadden we het niet eens door omdat alles is weggevaagd en vernield. Mijn dochter was ontzettend enthousiast om weer naar huis te kunnen, maar ze was in shock en doodsbang door al de verwoesting om haar heen."
Toen Yara haar appartementsgebouw bereikte en zag dat het nog overeind stond, voelde ze opluchting. "We waren zo ongelooflijk blij", zegt ze. "Maar tegelijkertijd was het ontzettend pijnlijk om te zien hoe al je inspanningen, je huis, iets prachtigs, veranderde in iets zwarts door de vernieling. Dat was voor mij het moeilijkste moment."
Vooral de slaapkamer en de keuken van het appartement hebben zware schade opgelopen door beschietingen en bombardementen. De voorbije 2 weken hebben Yara en haar gezin geprobeerd om delen van het appartement te herstellen.
Basisvoorzieningen zijn er nauwelijks, vertelt ze. "Voor water en voedsel moeten we 1 uur stappen. Elektriciteit is er niet." Maar vertrekken is geen optie, ook al is het leven er zwaar. "Het gevoel van veiligheid is nu erg fragiel, omdat we niet weten hoe de situatie zal evolueren. Maar thuis zijn, is zoveel beter dan van plek naar plek, van tentenkamp naar tentenkamp, te zwerven."
"Ook als we worden verdreven, blijft de band met onze thuis, onze stad en onze gemeenschap hier onbreekbaar", gaat ze verder. Yara heeft dan ook met veel afgrijzen en walging geluisterd naar de uitspraken van Trump over zijn plannen om de controle over de Gazastrook over te nemen en er de "Rivièra in het Midden-Oosten" van te maken.
"Elke 'oplossing' die het recht van de Palestijnen op zelfbeschikking negeert, zal niet slagen. Het herbezetten van Gaza door Israël of een andere staat betekent een voortzetting van illegale bezetting en agressie, wat internationaal en moreel onaanvaardbaar is", zegt Yara.
Haar boodschap aan de wereld is duidelijk. "De Palestijnen zijn de rechtmatige eigenaren van het land, en elke oplossing moet hun vrijheid en onafhankelijkheid garanderen. Palestijnen zullen hun land nooit verlaten. Wij zullen Gaza heropbouwen en het sterker en mooier maken. Beter dan ooit, inshallah (met Gods wil, red.)."
Hana, 40 jaar: Gaza-Stad
Ook de Egyptisch-Palestijnse Hana, een 40-jarige theaterdocent bij Theater Day Productions in Gaza-Stad, herkent het gevoel. "Vertrekken zal ik nooit doen", reageert ze vastberaden op de uitspraken van Trump, "zelfs als blijven betekent dat ik sterf".
"Ik heb 15 maanden lang geweigerd om naar Egypte te vertrekken, ook al was dat voor mij een optie. Er is iets aan Gaza, iets dat een buitenstaander moeilijk kan begrijpen als hij of zij het niet zelf meemaakt. Het raakt je diep in je hart."
Hoe groot de verwoesting ook is, Hana gelooft in de heropbouw. Zo probeert Hana met andere Palestijnen op lokaal niveau recyclage te stimuleren en theater in te zetten als een vorm van traumaverwerking. "Gaza moet genezen en mag niet vergeten worden."
Kunnen terugkeren naar huis is daarbij essentieel, zegt ze. Ook voor haarzelf was de terugkeer een bijzonder emotioneel moment. "De seconde dat we toelating kregen om naar huis te gaan, hebben we onze spullen gepakt en zijn we vertrokken."
"Het was alsof de lucht anders was, de geur was uniek", zegt ze met een glimlach. Maar geconfronteerd worden met de verwoesting was pijnlijk. "Het is moeilijk onder woorden te brengen. Alles is weggevaagd. Geen enkele plek ziet er nog uit zoals in onze herinneringen."
Dus waarom terugkeren? "Ondanks alles was ik ongelooflijk gelukkig om terug te zijn en opnieuw de lucht van Gaza in te ademen. Het is onze thuis, dat kán je gewoon niet achterlaten."
"Toen we bij mijn appartement aankwamen, zei ik: "Niemand mag de deur openen, dat wil ik zelf doen"", zegt ze."Ik deed de deur open en ging binnen." Hana haalt diep adem en blaast langzaam uit, een glimlach op haar gezicht. "Dat is wat ik voelde. Het glas, het stof, het puin - het maakte allemaal niet uit, want ik was thuis. Ik voelde de warmte van thuis."
Sami*, 33 jaar: Jabalia
Ook Sami, een zorgverlener uit Jabalia, belt ons vanuit Gaza-Stad. Jabalia ligt op 7 kilometer van Gaza-Stad, maar daar is nauwelijks internetverbinding.
"We zijn nog tot midden november in Jabalia gebleven, maar de situatie werd er te gevaarlijk. Mijn gezin en ik zijn naar het zuiden gevlucht." Zo begon een reeks verplaatsingen, van het ene tentenkamp naar het andere.
Sami werd ook 50 dagen lang vastgehouden door het Israëlisch leger, nadat hij bij een evacuatie langs de Netzarim-corridor willekeurig was opgepakt met enkele andere mannen, vertelt hij. "Dat was een zware periode. We werden behandeld als beesten en waren constant geboeid, aan onze handen of aan onze voeten. Het was mensonterend."
Zijn ouders en zus zijn al die tijd in het noorden gebleven. Toen ze wilden vertrekken, lukte het niet door de intense bombardementen. "Ik begrijp vandaag nog steeds niet hoe ze al die tijd in het noorden hebben overleefd. De situatie was er onleefbaar, en de honger was het ergste. Doordat noodhulp maandenlang niet werd doorgelaten door het Israëlisch leger zijn mijn ouders alles beginnen te eten wat ze konden vinden. Het waren onmenselijke omstandigheden."
"Ik ben zo dankbaar dat ik hen vorige week kon vastpakken, gaat hij verder na een stilte. Maar het weerzien deed hem ook beseffen hoe zwaar ze het hebben gehad. "Ze zijn in shock en getraumatiseerd. Vooral mentaal hebben ze het moeilijk."
In tegenstelling tot de overeind gebleven appartementen van Yara en Hana, is het ouderlijk huis van Sami met de grond gelijk gemaakt. Maar dat verlies valt in het niet bij de vele levens die in zijn omgeving zijn verwoest.
"Ik keek uit naar al de mensen die ik zou terugzien. Maar veel van hen zijn er niet meer. Sommigen zijn gearresteerd, anderen gedood of vermist. De broer van mijn vrouw bijvoorbeeld is maanden geleden verdwenen en is vandaag nog steeds spoorloos."
Nu de wapens zwijgen in Gaza, klinkt het menselijk leed des te luider. "Ik heb gemengde gevoelens. Ik voel immens verdriet voor alles wat we verloren hebben en tegelijkertijd ben ik blij dat ik weer thuis ben."
*Sami is een schuilnaam, zijn echte naam is bekend bij onze redactie.
