NEEN, EUROPA ZORGT NIET VANAF 10 FEBRUARI STIEKEM VOOR "INSECTEN IN JE BROOD"

In het kort:

Op sociale media en op enkele nieuwswebsites wordt beweerd dat er vanaf maandag 10 februari "insecten in je brood" kunnen zitten door een beslissing van de Europese Commissie om poeder van meelwormen toe te laten in voeding. Sommige beweren dat dit bovendien bewust verhuld wordt voor de consument.

Maar? Meelwormen en verschillende andere insecten zijn al enkele jaren toegelaten als voedingsmiddelen in de Europese Unie. Ze mogen al langer in allerlei producten verwerkt worden. In de praktijk gebeurt dat enkel door nichebedrijven. Wat op 10 februari verandert, is dat ook een nieuwe toelating voor een speciale, met uv-licht behandelde vorm van meelwormpoeder, ontwikkeld door een Frans bedrijf, in voege gaat. 

"Vanaf maandag insecten in je brood". Dat schrijft Europees parlementslid voor Vlaams Belang Barbara Bonte op 5 februari op Instagram. De politica beweert dat er vanaf 10 februari "tot 4 gram meelwormen per 100 gram" mogen verwerkt worden in brood, pasta en zuivel.

Er zou opzettelijk geregeld zijn dat wie deze producten koopt het ingrediënt niet opmerkt, stelt Bonte: "Netjes verborgen achter allerhande E-nummers en Latijnse namen, zodat je het als consument zeker niet weet". Een gelijkaardig bericht op haar X-profiel verzamelde meer dan 2.500 likes en retweets.

Ook andere virale tweets vrezen de nakende komst van "verwerkte insecten in voedsel". Een artikel op PAL NWS, de online poot van het rechts-conservatieve blad 't Pallieterke, zegt dat de meelwormen toegelaten zijn "op voorwaarde dat ze bestraald zijn met UV-licht".

Wat klopt hiervan?

"Insecten in je brood"?

Het bericht dat de Europese fractie van Vlaams Belang op sociale media verspreidde, vermeldt als bron een artikel in 'Business Insider' dat dateert van 29 januari. Maar op die nieuwswebsite valt de voorbije weken geen artikel over meelwormen in de EU terug te vinden.

Via Google Search vinden we met diezelfde datum wel een artikel terug op de Vlaamse nieuwswebsite BusinessAM, met als titel: "Binnenkort insecten in je brood: EU keurt wet goed voor insecten als eiwitbron in voedsel". Dat stuk - zonder auteursnaam - is een bijna letterlijke vertaling van een eerder die dag gepubliceerd artikel op TVP World, een Poolse Engelstalige nieuwswebsite, waar BusinessAM ook naar verwijst.

Beide artikels vermelden een Europese verordening waar het nieuws op gebaseerd zou zijn: (EU) 2025/89. "De nieuwe regelgeving voor brood en broodjes die binnen de EU worden verkocht, staat nu toe dat er tot 4 gram meelwormen per 100 gram brood wordt gebruikt, en gebak mag tot 3,5 gram larven per 100 gram bevatten", schrijft BusinessAM verder nog.

Meelwormen al jaren toegelaten

Bestonden er dan nog geen toelatingen voor insecten, of specifieker van poeder van meelwormen, voor menselijke consumptie in de Europese Unie? Toch wel. Een verordening op 1 juni 2021 regelt de toelating van het in de handel brengen van gedroogde meelwormen, en een verordening op 8 februari 2022 breidt dat uit naar "ingevroren, gedroogde en poedervormen van de meelworm".

Ook voor producten op basis van andere insecten, zoals huiskrekels en Afrikaanse sprinkhanen, bestaan er al enkele jaren toelatingen in de EU.

De Europese Commissie communiceerde ook eerder al over deze regelgeving op sociale media, bijvoorbeeld in augustus 2022:

Het gaat om Europese verordeningen sinds het in voege gaan van de vernieuwde Europese wetgeving rond 'nieuwe voedingsmiddelen' of 'Novel Foods' in 2018. 'Novel Foods' zijn voedingsmiddelen die vóór 15 mei 1997 niet in belangrijke mate door mensen in de EU werden geconsumeerd.

Handelaars die dergelijke producten op de markt willen brengen, moeten sindsdien een vergunningsprocedure doorlopen met een risicobeoordeling van de veiligheid door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA).

Maar ook vroeger, in afwachting van Europese regelgeving, gaf het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen al in 2013 toestemming voor de kweek en verkoop van maar liefst 10 insectensoorten voor menselijke consumptie in België - waaronder ook toen meelwormen.

UV-licht voor vitamine D

Waar komt dan het verhaal vandaan dat er pas vanaf komende maandag, 10 februari, "4 gram meelwormpoeder per 100 gram brood" toegelaten zou worden? Dit verwijst naar de recente verordening van 20 januari 2025 die de toelating als 'Novel Food' regelt van "uv-behandeld poeder van hele larven van Tenebrio molitor (gele meelwormen)". Het Franse bedrijf Nutri'Earth had daarvoor een aanvraag ingediend.

Behandeling met uv-licht is een methode om de vitamine D-waarde van het poeder te verhogen, en is dus geen "voorwaarde" voor de toelating, zoals te lezen viel bij PAL NWS.

De verordening voor dit nieuwe, met uv-licht behandelde poeder omvat inderdaad maximumgehalten voor de verwerking in verschillende producten, waaronder 4 gram per 100 gram voor brood en 1 gram per honderd gram voor kaas. Voor het gewone meelwormpoeder dat al 3 jaar lang toegelaten was in de EU, ligt dat cijfer trouwens hoger. Daar gaat het om 10 gram per 100 gram voor brood tot zelfs 50 procent voor vleesvervangers.

Gevraagd naar een reactie over haar berichten op sociale media antwoordt Barbara Bonte dat haar fractie in het Europees Parlement op de hoogte is dat er "al langer diverse mogelijkheden voor insectenconsumptie" bestonden, "echter deze nieuwe variant nog niet".

Ze stelt dat het "kort en krachtig" bericht op haar socialemediakanalen bedoeld was als aanklacht tegen "de opstap naar een schaalvergroting waarin insecten aan allerhande voedingswaren worden toegevoegd", en als pleidooi voor een "insectenlabel" op die producten.

"Netjes verborgen"?

Bonte beweert op Instagram en X dat het toevoegen van meelwormenpoeder verhuld zou worden voor de consumenten, "netjes verborgen achter allerhande E-nummers en Latijnse namen, zodat je het als consument zeker niet weet". Op sociale media maken heel wat mensen zich dan ook zorgen. Ze vragen aan de politica om welke E-nummers en Latijnse namen het zou gaan. 

E-nummers zijn codes voor stoffen die binnen de Europese Unie toegelaten zijn als voedingsadditief voor menselijke consumptie - kleurstoffen, conserveermiddelen, voedingszuren, smaakversterkers en dergelijke. In de lijst met E-nummers op de website van de Europese Commissie is echter geen enkel nummer terug te vinden dat verwijst naar meelwormen.

Er zijn een aantal meelwormproducten die een nummercode hebben gekregen van de Europese Unie, maar dat gaat om een alfabetische lijst van meer dan 30.000 bestaande ingrediënten voor gebruik bij de etikettering van cosmetische producten, geen voedingsadditieven. Een E-nummer waarachter meelwormen zouden schuilgaan, bestaat dus niet.

Verder klopt het dat de Latijnse naam van de gele meelworm (Tenebrio molitor) vermeld moet worden op producten waar het insect in verwerkt is. Maar dat geldt ook voor de Nederlandse naam 'gele meelworm'. Beide vormen samen de 'wettelijke naam' die verplicht op de ingrediëntenlijst vermeld moet worden. Dat maken niet alleen de verordeningen zelf duidelijk, maar ook een antwoord dat de Europese commissaris Stella Kyriakides in 2023 gaf op een parlementaire vraag over precies die kwestie.

De Latijnse namen zijn onder andere nodig om duidelijk te maken om welke meelwormen het precies gaat. Er bestaan verschillende soorten, en via de verordening van 5 januari 2023 zijn bijvoorbeeld ook "ingevroren, pasta-, gedroogde en poedervormen van de larven van Alphitobius diaperinus (kleine meelworm)" toegelaten voor consumptie.

Hiernaast moeten alle producten waar insecten als 'Novel Food' in verwerkt zijn ook verplicht melden dat ze potentieel niet geschikt zijn voor mensen met een allergie aan schaaldieren. Dat insectenproducten eten gevolgen kan hebben voor mensen met dergelijke allergieën, daarover berichtte VRT NWS al in 2019.

Nichemarkt

Gaan er vanaf maandag dus plots "insecten in je brood" zitten? Kan er 4 procent meelwormpoeder in verwerkt worden die je niet eens als dusdanig kan herkennen? Neen, dus. Toelatingen voor meelwormpoeder en andere insecten bestaan in werkelijkheid al een tijdje, in hogere hoeveelheden. Vanaf maandag komt er enkel een met uv-licht behandelde variant bij.

Al jaren blijft consumptie van insecten in Europa een erg kleine nichemarkt. Producten met insecten die bij ons in de rekken belanden, moeten volgens de Europese regelgeving hun ingrediënten ook altijd duidelijk op het label vermelden, net als een waarschuwing voor mogelijke allergische reacties.

Conclusie

• Op sociale media, op enkele nieuwssites, en in de communicatie van Vlaams Belang-Europarlementslid Barbara Bonte wordt beweerd dat vanaf 10 februari 2025 er tot 4% "insecten in je brood" kunnen zitten. Die zouden 'verstopt' zitten achter ontransparante Latijnse namen of E-nummers.
• Dit is een verkeerde interpretatie van een recente verordening van de Europese Commissie. Die geeft een Frans bedrijf de toelating om met uv-licht behandeld meelwormpoeder te verwerken in een aantal producten.
• Meelwormen, in poedervorm en andere gedaanten, en andere insecten waren al toegelaten voor consumptie in de EU - zelfs in hogere concentraties dan het met vitamine D verrijkte product dat vorige maand toelating verkreeg.
• Er bestaat geen E-nummer voor meelwormpoeder. De ingrediëntenlijst van producten waarin insecten verwerkt zitten, moeten zowel de Latijnse als de algemene Nederlandse naam vermelden. Ook een waarschuwing voor allergieën is verplicht.
• De stelling dat meelwormen vanaf 10 februari kunnen opduiken in je brood, "netjes verborgen achter allerhande E-nummers en Latijnse namen, zodat je het als consument zeker niet weet", beschouwen we daarom als onwaar.

Meer informatie over de factchecks van VRT NWS? 

Zoek je meer verhalen van VRT NWS CHECK over factchecking, desinformatie of online bedrog? Die vind je hier. 

Wil je weten hoe we te werk gaan bij het factchecken? Dat lees je in dit artikel. 

Heb je vragen of opmerkingen of wil je weten wie er in ons team zit? Dat lees je in dit artikel.  

Je vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van enkele andere Vlaamse en Nederlandse redacties. 

Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via [email protected].  

VRT NWS is erkend lid van het International Fact-Checking Network. 

2025-02-09T08:22:08Z