MCCARTHY 2.0? PLANNEN VAN VOORZITTER MIKE JOHNSON VOOR OEKRAïENSE STEUN LEIDEN TOT CRISIS BINNEN REPUBLIKEINSE HUIS
De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson (R) heeft een voorstel ingediend voor militaire en financiële steunpakketten aan verschillende Amerikaanse bondgenoten. Het gaat over 5 verschillende voorstellen.
Johnson vraagt onder meer om 61 miljard dollar voor Oekraïne, 26 miljard dollar voor Israël en 9 miljard dollar voor Zuidoost-Aziatische landen - waaronder Taiwan - goed te keuren.
Onenigheid over steunpakket voor Oekraïne
Vooral het voorgestelde steunpakket voor Oekraïne zorgt voor verbazing. De voorbije maanden hebben de Republikeinen in het Huis geweigerd om geld voor Oekraïne goed te keuren. Eerst willen ze meer fondsen naar de zuidelijke grens met Mexico zien vloeien, om de toenemende migratie in te dammen.
De blokkade blijft aanhouden onder leiding van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. Het laatste hulppakket dateert van eind december.
Als de voorstellen worden goedgekeurd, krijgt de regering-Biden de toestemming om ballistische ATACMS-raketten naar het Oekraïense front sturen.
Daar staan heel wat topfunctionarissen nog steeds weigerachtig over, omdat die raketten ook doelwitten diep in Russisch grondgebied kunnen raken. Ze vrezen dat Moskou die raketten als een escalatie zal beschouwen.
Daarnaast vraagt de voorzitter ook om bevroren Russische fondsen aan Oekraïne toe te kennen, om het land na de oorlog te heropbouwen.
Plan voor succes: unieke coalities
De stemming van de wetsvoorstellen is voor zaterdag gepland, maar de plannen van de voorzitter veroorzaken onrust binnen zijn partij. Dat Johnson de Oekraïense hulp überhaupt op tafel legt, is voor de radicaal-rechtse flank van de Republikeinen een brug te ver. Op hun steun moet de voorzitter dus niet rekenen.
Johnson wil daarom de steun aan elk land apart laten goedkeuren. Zo kan hij voor elke stemming unieke meerderheidsblokken vormen in het Huis. Voor de steun aan Oekraïne kan hij rekenen op de gematigde Republikeinen en hoopt hij ook de Democraten mee te krijgen.
Voor het Israëlische steunpakket rekent Johnson dan weer op zijn eigen partij. Vanuit Democratische hoek klinkt steeds meer kritiek op de manier waarop Israël de oorlog in Gaza voert. Ook de Amerikaanse president Joe Biden uit zich steeds scherper over de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.
De steun aan Taiwan en andere Aziatische landen zou geen struikelblok mogen vormen.
Amerikaans president Joe Biden toont zich alvast enthousiast over het initiatief van Johnson. De nood aan hulp in Oekraïne en Israël is hoog, schreef Biden onlangs nog in een opiniestuk van The Wall Street Journal. "Hoewel beide landen hun eigen soevereiniteit goed kunnen verdedigen, zijn ze daarbij afhankelijk van Amerikaanse hulp, waaronder wapens. Dit is een cruciaal moment".
Kar gekeerd richting Oekraïne
De plotse roep voor meer Oekraïense steun is een opvallende ommezwaai van de Republikeinse voorzitter. Eerder verzette Johnson zich stelselmatig tegen steun aan Oekraïne. In september 2023 stemde hij - toen hij nog geen voorzitter was - tegen een wetsvoorstel om militair materiaal naar Oekraïne te sturen.
Waarom wil hij nu opeens wel 61 miljard dollar richting Oekraïne sturen? VRT-journalist en Amerikakenner Björn Soenens gelooft dat er meerdere redenen zijn.
"Hij geeft zelf aan dat hij 'het juiste' wil doen. Daarnaast is de voorgestelde hulp aan Oekraïne deels een lening, in plaats van een gift, zoals de Democraten vragen."
Johnson zou er door zijn functie als voorzitter ook een nieuwe mening over Oekraïne op nahouden. "De voorzitter van het Huis is de derde machtigste persoon in de Amerikaanse politiek. Hij krijgt nu toegang tot informatie die hij vroeger niet had, zoals de 'security briefings' van de veiligheidsdiensten. Die geven hem meer inzicht in de situaties die belangrijk zijn voor de nationale veiligheid."
Soenens benadrukt wel dat Johnson geen volledige ommezwaai heeft gemaakt, maar eerder op 2 benen hinkt. "Het pakket dat de Senaat in februari heeft goedgekeurd, zou hij ook kunnen voorleggen in het Huis. Dat wil hij niet, omdat hij niet zelf de architect is van dat plan."
"Er is wel een speciale procedure om over die plannen te stemmen, zonder dat Johnson dat pakket op tafel moet leggen. Dat zou nog steeds mogelijk zijn als de plannen zaterdag niet worden goedgekeurd."
Oproep tot afzetting: Kevin McCarthy 2.0?
Marjorie Taylor Greene, die de staat Georgia vertegenwoordigt, vindt de hulp voor Oekraïne en een eventuele samenwerking met de Democraten hoe dan ook onaanvaardbaar. Zij dreigt met een procedure om Johnson uit zijn ambt te ontzetten.
"Ik wil een voorzitter die opkomt voor de echte Republikeinse agenda en die weet hoe hij een kamer binnenloopt om onderhandelingen te leiden, niet iemand die als een stuk speelgoed door de kamer wordt geslingerd", zei Greene over Johnson.
Om de radicale flank van zijn partij te paaien, heeft Johnson ook enkele voorstellen ingediend die perfect binnen de "echte Republikeinse agenda" passen. Denk daarbij aan een verbod op TikTok vanwege vermeende Chinese spionagepraktijken, of aan meer sancties tegen aartsvijand Iran.
Voor de uiterst rechtse Republikeinen is dat echter onvoldoende. Greene gaf wel al aan dat ze voor de stemming nog geen motie tot ontslag zal indienen, maar krijgt wel steun van andere partijgenoten, waaronder Thomas Massie uit de staat Kentucky.
Dat Marjorie Taylor Greene tegenstander is van de steun voor Oekraïne blijkt ook uit de amendementen die ze tegen het wetsvoorstel indiende. Dat zijn voorstellen om de wet te wijzigen. Sinds de tekst publiek werd gemaakt, heeft Greene al 24 amendementen ingediend, de ene al extremer dan de andere.
De vertegenwoordigers stelt meermaals voor om het geld in andere doelen te investeren. Zo vraagt ze om de fondsen door de sluizen naar de slachtoffers van de bosbranden in Hawaï, of naar de muur die Donald Trump wil bouwen aan de grens met Mexico. Andere voorstellen gaan een stuk verder. Zo roept Greene in haar amendementen op om de Verenigde Staten terug te trekken uit de NAVO en vraagt ze om het ontslag van de Oekraïense president Volodimir Zelenski.
Dat niet iedereen opgezet is met de manoeuvres van Greene, blijkt ook uit een amendement van de Democratische vertegenwoordiger Jared Moskowitz. Die stelt met een eigen amendement voor dat Greene wordt uitgeroepen tot een Speciale Gezant van de Russische president Vladimir Poetin.
Johnson lijkt alvast niet onder de indruk van de bedreigingen. "Als ik mijn werk constant zou laten beïnvloeden door een angst om afgezet te worden, dan zou ik nooit iets gedaan krijgen. Ik kan de egoïstische kant opgaan en iets helemaal anders voorstellen, maar ik doe wat ik denk dat nodig en juist is."
De gebeurtenissen in het Huis doen denken aan wat zich enkele maanden geleden afspeelde met de vorige voorzitter van het Huis, Kevin McCarthy. Om een federale 'shutdown' te vermijden, had McCarthy samen met de Democraten een noodbegroting goedgekeurd. Daarop diende de radicaal-rechtse vertegenwoordiger Matt Gaetz een motie tot afzetting in. In oktober 2023 werd McCarthy met een meerderheid van 216 tegen 210 uit zijn functie ontzet.
Of de poging om Johnson af te zetten zal slagen, dat hangt af van de Democraten. "Daarom ook enkele toegevingen in de voorstellen van zaterdag, zoals de humanitaire hulp voor de mensen in de Gazastrook", vertelt Soenens. "Zijn politiek overleven ligt eigenlijk in handen van de Democraten. Als de Democraten akkoord zijn met de voorstellen, dan is het ook mogelijk dat ze tegen zijn afzetting stemmen en hem zullen helpen om in functie te blijven."
Daarnaast zou ook Donald Trump achter Johnson staan. "Niet per se uit vertrouwen in Johnson, maar wel omdat nieuwe chaos in het Huis – zoals met McCarthy het geval was – niet in zijn voordeel is met de verkiezingen in zicht."