"BOODSCHAP IN AMERIKAANSE STIJL OM STAATSMANSCHAP TE BENADRUKKEN": EXPERTEN ANALYSEREN COMMUNICATIE DE CROO OVER VANDECASTEELE
Met een opvallende foto van Olivier Vandecasteele op Twitter en een zakelijke videoboodschap heeft premier Alexander De Croo (Open VLD) gecommuniceerd over de vrijlating van de Belg, die meer dan een jaar in een Iraanse gevangenis heeft gezeten. Een communicatieplan waarbij bewust over elk detail is nagedacht.
Bij de communicatie over de vrijlating van Olivier Vandecasteele is opgevallen hoe alles vanuit het kabinet van premier De Croo heel strak geregisseerd werd aangepakt. Eerst was er een tweet met een - duidelijk geposeerde foto - van Vandecasteele, wat later volgde een videoboodschap van De Croo. Een opname van een tweetal minuten, waarin over elk detail was nagedacht. Die communicatie hebben we voorgelegd aan twee experten.
"Over de hele lijn zit deze politieke communicatie goed: zowel de vorm, het decor met de Belgische en Europese vlag, als de inhoud kloppen met wat moet gezegd en uitgestraal worden", zegt prof. politieke communicatie Christ'l De Landtsheer (UAntwerpen).
"In deze heikele kwestie is het belangrijk om uit één mond te spreken. Daarom gebruikt de premier het voornaamwoord "ik": op die manier maakt hij contact met het publiek. Hij vertelt zijn boodschap heel feitelijk en zakelijk. Elk woord is belangrijk in een delicaat dossier, dus voor spontaniteit is geen ruimte. De premier speelt niet op emotie of het buikgevoel van het publiek: hij straalt staatsmanschap uit."
"De communicatiestijl is heel presidentieel, wat voor een premier niet hoeft te verbazen. Hij wil hiermee inderdaad zijn staatsmanschap benadrukken en dat is legitiem", zegt Dave Sinardet, prof. politieke wetenschappen (VUB).
"Het is dankzij langdurige diplomatieke en politieke inspanningen van zijn eigen kabinet, Buitenlandse Zaken en Justitie dat Olivier Vandecasteele is vrijgekomen. Na 1,5 jaar onderhandelen wil je als premier daarvoor de pluim op je hoed steken. Recuperatie zou ik dit niet noemen: als politicus ben je zowel voor de positieve als negatieve dingen verantwoordelijk, die onder je politieke bevoegdheid gebeuren. De communicatie is dus niet abnormaal of ongepast: elke regeringsleider zou dit zo doen."
President Obama als voorbeeld
Een gelijkaardige manier van communiceren is ook al gebruikt door premier Michel in een heel ander dossier. "Op het moment dat terrorist Salah Abdeslam was gevat, tweette toenmalig staatssecretaris Theo Francken (N-VA) een niet mis te verstane boodschap. Er werd toen ook een foto gedeeld van premier Michel met toenmalig ministers Geens (Justitie) en Jambon (Binnenlandse Zaken) en de Franse president Hollande alsof ze in een"war room" zaten om de crisis te bezweren: heel Amerikaans allemaal. Ook zij wilden duidelijk laten zien dat ze persoonlijk betrokken waren bij de goede afloop."
"De heren politici hadden goed gekeken naar de "we've got him"-communicatie van president Obama, toen Osama bin Laden was gevat, het brein achter de aanslagen op 11 september 2001 in de VS. Het dossier Vandecasteele is een heel ander verhaal, maar dezelfde communicatietechnieken worden toegepast", aldus Sinardet.
Dat De Croo in de laatste zin van de videoboodschap benadrukt dat hij "geen enkele Belg in de steek laat" is evenmin toeval. "Voor een premier is het fijn als hij een boodschap van nationale eenheid kan brengen. Hij profileert zich via die ene zin duidelijk als regeringsleider die zijn mensen persoonlijk beschermt. Op die manier promoot hij een vorm van nationale eenheid. Denk aan de communicatie rond "het team van 11 miljoen Belgen" in de coronatijd: ook in die marketingcampagne was het de bedoeling om meer cohesie te creëren, in de hoop dat mensen de regels beter zouden volgen. In België is een boodschap van nationale eenheid trouwens nooit helemaal ongecontesteerd: er zijn altijd krachten aan Vlaamse kant die huiveren van die ondertoon."
"De videoboodschap is in twee versies - Nederlands en Frans -gewoon opgenomen in het kantoor van de premier. Er was geen communicatiebureau bij betrokken: we hebben alles vanuit het kabinet geregeld", legt communicatiedirecteur Tom Meulenbergs uit. "Beide video's lagen klaar, voor het moment waarop het nieuws verspreid kon worden en er een "go" was voor de operatie".
Premier De Croo leest de tekst bewust af van een autocue. "Hij gebruikt dat vaak, voor allerlei videoboodschappen." De Belgische en Europese vlag die duidelijk te zien zijn op de achtergrond "staan daar altijd", verduidelijkt Meulenbergs.
Dat de premier een autocue gebruikt om zijn tekst rechtstreeks van af te lezen, is zeker verstandig volgens prof. De Landsheer (UAntwerpen). "De premier kan niets spontaans zeggen en doet dat dus ook niet. Al speelt hij wel met de nadruk van zijn woorden en de pauzes die hij legt, zonder dat hij er een toneeltje van maakt. De toon past bij de omstandigheden en laat geen ruimte voor interpretatie."
Té gestileerde foto?
Voor deze videoboodschap gebeurde de eerste communicatie over de vrijlating van Olivier Vandecasteele via een tweet van de premier, met daarbij een opmerkelijke foto van de vrijgelaten Belg, die alles behalve spontaan oogt. "Ook daar voel je de strakke Amerikaanse communicatiestijl in, en misschien doet dat eerste beeld wel iets te geknuntseld aan", vindt Dave Sinardet (VUB).
"We weten niet hoe de foto precies tot stand is gekomen natuurlijk. Er valt iets voor de zeggen om Olivier Vandecasteele na alles wat hij heeft meegemaakt in zijn waardigheid te laten. Misschien is men daarin iets te ver gegaan, ten koste van de authenticiteit van de boodschap. Maar dit blijft overheidscommunicatie, natuurlijk."